BM İNSANİ GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ RAPORLARI

04.06.2015 / 00:00

Birleşmiş Milletler Teşkilatı ya da kısaca Birleşmiş Milletler (BM), (United Nations-UN); 1945’de,  dünya barışını, güvenliğini korumak, uluslar arasında ekonomik, toplumsal ve kültürel  iş birliği oluşturmak, insani gelişmişlik seviyesini artırmak amacıyla kurulmuş uluslararası bir örgüt.

BM; yeryüzündeki 193 ülkede adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği sağlamayı temel hedef edinerek, uluslararası İlişkilerde kuvvet kullanılmasını evrensel düzeyde yasaklayan küresel bir kuruluş olarak  tanımlanmaktadır.

BM, bu bağlamda, dünya insanının ortalama gelişmişlik endeksine (Human Development Index) ilişkin her yıl raporlar yayımlamaktadır.

İnsani gelişmişlik raporları; BM üyesi  devletler ile ilgili olarak, ortalama sağlıklı ve uzun yaşam süresi, eğitim dağılımı, okullara kayıtlı öğrenci sayısı,  yetişkin okur yazar oranı, sanayileşme, sanat ve edebiyat, bilim ve teknoloji, gayri safi yurtiçi hasıla, sosyoekonomik yapı, ekonomik kaynaklar, kişi başına düşen milli gelir ve alım gücü, yaşam kalitesi, çevre, kadın hakları, çocuk hakları, göçmenlere uygulanan statü, hayvan hakları vb. parametreler doğrultusunda bilimsel ölçümlerle hazırlanan istatistiki verilere dayanmaktadır.

Bu raporlardan elde edilen sonuçlar; kalkınmış ülkelerin her geçen yıl daha da fazla ilerleme kaydettiğini; kalkınmakta olan ülkelerin yeterli gelişme gösteremediğini; Afrika ve Güney Asya’daki az kalkınmış ülkelerin ise beklenen iyileşmeyi gerçekleştiremediğini ortaya koymaktadır.

Raporlarda; Kuzey Amerika, Avrupa, Okyanusya ve Doğu Asya çok gelişmiş ülkeleri; Doğu Avrupa, Güney Amerika, Güneydoğu Asya, Karayipler ve petrol zengini  Arap Yarımadası gelişmekte olan ülkeleri temsil etmektedir.

Dünya ülkeleri; çok yüksek insani gelişmişlik düzeyi, yüksek insani gelişmişlik düzeyi, orta insani gelişmişlik düzeyi ve düşük insani gelişmişlik düzeyi kategorilerine ayrılmaktadır.

2013 yılı Birleşmiş Milletler İnsani Gelişmişlik Raporu sonuçlarına göre; Norveç, Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri, Hollanda, Almanya, Yeni Zelanda, İrlanda, İsveç, İsviçre, Japonya, Kanada, Güney Kore, Hong Kong, İzlanda, Danimarka, İsrail, Belçika, Avusturya, Singapur, Fransa, Finlandiya, Slovenya, İspanya, Lihtenştayn, İtalya, Lüksemburg, Birleşik Krallık (İngiltere), Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Brunei, Kıbrıs Cumhuriyeti, Malta, Andorra, Estonya, Slovakya, Katar, Macaristan, Barbados, Polonya ve Şili insani gelişmişlikte  ilk 40 ülke arasında yer almıştır.

Ingiltere’de haftalık olarak yayımlanan dünyaca ünlü “The Economist” dergisi tarafından 2012 yılı için yapılan diğer bir araştımaya göre de, insani gelişmişlikte ilk 20’ye giren dünya ülkeleri şu şekilde belirlenmiştir: Norveç, Avustralya, İsviçre, Hollanda, ABD, Almanya, Yeni Zelanda, Kanada, Singapur, Danimarka, İrlanda, İsveç, İzlanda, İngiltere, Güney Kore, Japonya, Lihtenştayn, İsrail, Fransa ve Avusturya.

1990’da Pakistanlı ekonomist Mahbub ul Haq tarafından geliştirilen ve 1993’ten bu yana Birleşmiş Milletler Gelişme Programı çerçevesinde dünya kamuoyuna sunulan insani gelişmişlik endeksi raporları önem taşımaktadır.

Çünkü; bu raporlar Birleşmiş Milletlere üye ülke yönetimlerince yakından izlenmekte, gerekli toplumsal iyileştirme projeleri hazırlanıp hayata geçirilmekte ve böylece refah ve huzur dolu bir dünya için evrensel bir paradigma oluşturulmaktadır.