Elimde şu an 'Osmanlı Türkçesine giriş' diye bir kitap var. Ãœniversitede okumadan önce, bu yaz biraz başlamak istedim. Şimdi alfabesi ezberledim falan, biraz yazabilirim bile, ama kelimedeki yere bağlı, yani Osmanlıcada kullanılan Arap harfler, başta ortada sonda bulunduğu yere göre, değişliğe uğrar.

Osmanlıcanın grameri, Türk dili gibi mi, Arap dili gibi mi? Bütün kelimeler farklı, yoksa bazıları hala çağdaş Türkçe'de kullanılır mı, Osmanlıca ise sadece Arap harflerde yazılır mı?

----

Türkçemdeki hatalar şimdiden özür diliyorum

Arapça ve Osmanlıca hakkında fazla geniş bir bilgim olmamasıyla beraber kendimce bir iki şey söyleyeyim.

Osmanlı topraklarında 1928'e kadar Osmanlıca kullanılıyordu ve tamamen arap harfleriyle yazılıyordu. Osmanlıca, Türkçe, Farsça ve Arapçanın karışımı bir dildir, yüzyıllarca kullanıldığı için zamanla değişime de uğradı. Benim de pek bilgim yok ama Türkçe'den farklı olarak Arapçada olduğu gibi sıfat ya da isim tamlamaları kurulur. Ama diğer gramer kurallarının Arapçadan farklı olduğunu tahmin ediyorum. Bütün kelimeler farklı değil, içinde günümüzde de kullanılan Türkçe kelimelerde var fakat Farsça ve Arapça kelimelerin çokluğu ve cümlelerinin yalınlıktan uzak çok abartılı ve süslü olması onu anlaşılmaz kılıyor.
Şu anda Osmanlıcayı sokaktaki insanın anlamasına pek imkan yok, ancak çok az anlaşılabilir. Ancak yaşı daha ilerlemiş olanlar ya da Osmanlıcayı biraz çalışmış olanlar bir ölçüye kadar daha iyi anlayabilir.

Bunun dışında günümüzde hala bazı tamlamalar Osmanlıca haliyle kullanılır. Aklıma gelenlerden bazıları:

İlan-ı aşk = Aşk ilanı
Takdir-i ilahi = İlahi takdir

Osmanlıcadan bir örnek:

"Balıkesir nâibi südde-i sâ’âdetüme mektûb gönderüp, Mehmed Zaman nâm kimesne: “ŞÃ¼rb-i hamr itmem” diyü talâk-ı alenî itmişken, sürb-ı hamr idüp ol vech-ile hâtûnı mutallaka olmağla, her kanda bulunursa Asitâne-i Sa’âde’üme ihzâr olunmak içün hâtûnı Fâtıma’nun karındaşı olan Mehmed gelüp, izhâr-ı tazallum eylemeğle, her kanda bulunursa Asitâne Sa’âdet’üme ihzâr olunmak fermân olmuştur."

Mesela bu yazılandan ben birkaç yer harici pek birşey anlamadım, grameri Türkçe gibi olsa da kullanılan birçok kelime günümüzde artık kullanılmıyor.

Yani diyeceğim o ki Osmanlıca ne tam olarak Türkçe gibi ne de tam olarak Arapça gibi. Türkçe, Arapça ve Farsça karışımı olan arap alfabesiyle yazılan bir dil.

Teşekkür ederim

O zaman ben de merak ediyorum. Harf devriminden sonra, ne oldu peki? Çünkü tam Türkçe gibi değilse..
Ya da önce Osmanlıca Latin harfleri yazılmış olmaya başladı ve ondan sonra mı Osmanlıca çağdaş Türkçe'ye değişmeye başladı?

Ahh bu ne kadar zor olacak ya. Ben asla Arap harfleri yazamam ki! Ama en azından solağım

Aslında bu konu çok tartışılan bir konu. Aynı zamanda politik yönleri de çok ağır basıyor. Bu konuda söylemniş sözlere bakmakta da fayda var:

“Harf inkilâbı (devrimi) sadece okuyup-yazma kolaylığı için yapılmamıştır. Harf inkilâbini biz kültürümüzü değiştirmek için yaptık. Arap kültüründen kurtulmak için yaptık. Artık eski yazıya dönülmeyecektir. Bunun mânâsi artık eski kültürümüzle bağımız kalmadı demektir.”

İsmet İnönü (Ulus Gazetesi, 15 Nisan 1969)

Bir başka yazı:

"Bir toplumda okuma yazma bilenlerin oranı, alfabenin ne olduğundan çok, o ülkede eğitime verilen önemle ilgili bir şeydir. Zira harf inkılabından onlarca yıl sonra da, okuma-yazma bilenlerin oranı son derece düşÃ¼k kalmaya devam etti. Söz konusu oran, 1963’te bile %52 civarındaydı."

Fikret Başkaya - Yediyüz: Osmanlı Beyliğinden Yirmi Sekiz Şubat'a Bir Devlet Geleneğinin Anatomisi

Tabi bu alıntılara bakıp "kötü bir iş yapılmıştır" dediğim sanılmasın. Ama ben o bahsedilen okuma yazma oranının (%20 denilmiş ) o kadar düşÃ¼k olmadığını savunan pek çok tarihçi gördüm.

Bu arada, National Geographic dergisinin 1929 Ocak sayısında "Türkiye Okula Gidiyor - Turkey Goes to School" adında bir inceleme yazısı var, konuyla ilgi olarak ona da bakılmalı bence:

Turkey Goes to School - National Geographic (January 1929)

Osmanlıca Harfler

elif ﺍ

be ﺐ

pe پ

te ﺖ

se ﺙ

cim ﺝ

çim ﭺ

ha ﺡ

hı ﺥ

dal ﺪ

zel ﺬ

re ﺭ

ze ﺯ

je ﮊ

sin ﺱ

şın ﺵ

sad ﺹ

dad ﺽ

tı ﻂ

zı ﻆ

ayın ﻉ

gayın ﻍ

fe ﻑ

kaf ﻕ

kef ﻙ

lam ﻝ

mim ﻡ

nun ﻦ

vav ﻭ

he ﻩ

lamelif ﻻ

ye ﻯ

لسان عثمانى ‎ Lisan-i Osmani

Arapça da Osmanlıca gibi harekesiz yazılıyor.Arapçayı bilmeyenler için Kuran-ı Kerime harekeler eklendi . Osmanlıcada harekeler olsaydı bence çok kolay olurdu.Osmanlıcada dilbilgisi bazı farsça isim tamlamaları ve i gibi Arapça sıfat eki , gibi çok az miktarda yabancı dilbilgisi içerir.Asıl sorun sözcüklerin çoğunlukta Arapça ve Farsça olması.

Harf inkilabına gelince, bence Türkçe nin güzelliği böylece ortaya çıktı.Türkçeye en uygun alfabe latin alfabesidir.Türkçe saflaştırıldıkça elmasın etrafındaki kömürlerin ayıklanıp elmasın açığa çıkması gibi tüm güzelliği ile parladı.

Fakat bu yüzyılda da fransızca latince ingilizce gibi sözcüklerin kullanılması Türkçeyi bozuyor.Türkçesi varken başka sözcük kullanmamak en doğrusu.

Deli kızın, Osmanlıca 6 yıl eğitim aldım. Kullanmayalı uzun zaman oluyor ama bisiklete binmek gibidir diye düşÃ¼nüyorum. Soruların için buradayım.