The small town of Bakhchisaray brings you face to face with the Tatar era of Crimean's past.

From the 15th century until 1783, Bakhchisaray was the seat of the Crimean khans, the last westward bastion of the descendants of Jenghiz Khan 's hordes. From 1475, Crimean tatars were vassals of the Ottoman Empire.

The Tatar khan's palace was built by Russian and Ukrainian slaves in the 16th century under the direction of Persian, Ottoman, and Italian master builders.

Inside the main mosque, which dated from 1740, there is a nice wooden minbar (pulpit) and carved mihrabs (prayer niches facing Mecca).

There is a poem about ÇİĞBÖREK into tatar language

if you are trying to learn turkish, don't read this poem. You may missunderstand.

ÇİĞBÖREK - İsmail Otar

Ataydan kalgan aşlar; etli, mayli kamuraş

Köbetemen katlama, lakşa, cantık, tataraş,

Sarıburma, kalakay, uğmaç, kavurma börek,

Tabakbörek, irimşik, ya da mingen çibörek,

Ögüz börek, kıygaşa, en başta da çibörek

Biz, bularman öskenmiz, başka bir aş ne kerek.

***

Aşkanada hazırla, endi mayman, kömürnü

Sofra bezni yay yerge, üstüne sal konanı

Un, su, tuznu karıştır, ölçülü bas kamurnu

Yumuşaklığı bolsun tap kulak memesi dayın;

Yumrukdayın kes yuvarla, al endi oklavanı

Yapışmasın dep unla, tögerek aç herbirin

Bol soğanlı kıymanı toltur bir yarısına

Cap üstüne yarısın, yarımayday ettirip;

Çevre çetin bastır kes, çoyun kazan içinde

Kaynap turgan mayına sal bin çetten akırtın...

Sır sır etip şınldap, pişe başlar Çibörek.

Bir ekilep köpdürüp kaynat,biraz üyrülsün. -

Şarr! etkende en sonu; Mına pişti Çibörek...

***

Parmakların canmasın, maşaman tut çek çıkar

Ãœy savutnun içine, sal tögerek konağa

Kim otursa aldında, körünmesin üyümden

Sorpasını şıbırtıp, eki üyür bir katla

Cıllı cıllı aşay ber, çatal, bıçak kullanma

Birin calma, birin cut, birin kolda hazır tut

Tirkelsin artlartından, bolsun kadam afiyet,

Onbeş cigirmiden son açıla başlar iştahın,

Kırkka yaklaşgandan son köpiyir kara kursak

Bundan artık aşa san belkim cemlersin yarın.

Ne zarar bolaken şo, biraz fazla kaçırsan .

Zaten şehit sayıla kim ölse çibörekten

Yarlıkanır günahın, makbul bolur orazan.

Çekmesin dep sıkıntı Kırımlılar uçmakta

Huriler taşıyeken bol çibörek aldına...

Çibörekmen kim össe, hastalık neken bilmez

Ãœlser, kanser, tansiyon, taşikardiden ölmez

Büyük bir doktur ayatkan, tansiyonlu bir kartka:

— Babay başka çare yok Çibörek kerek sağa.

Miden bozulsa balam fasulyaman, kabaktan

Zeytin mayli aşlardan, pırasa, ıspanaktan

Saruvun küyse kadam, bamyadan, kerevizden

Karnıbahar, havuçtan, patlıcandan, büberden

Başın avursa, ya da, kelse avur bir sancı

Dakikasında keser Çibörektir ilâcı...

Bolsa eğer sofrada, azganaçık çibörek

Her bir dertke devadır başka ilâç ne kerek.

Tez tüzelsin zavallı, ber çibörek loksaga

Sağlam bolsun müçesi, kırkı tolgan balağa.

Biraz kuyruk snvurttur, birazda çibörek ber

Bir yaşında balanı kes sütten kızım yeter,

Başka bir aş tüşÃ¼nme çibörek , bir kaç tane.

Tez össün dep torunga çibörek berse nine,

Tezden yensin düşmannı, askerlerge çibörek,

Caş kelinge çibörek, caş kiyevge çibörek.

Canga can kata diyler, aruv bolsa çibörek,

Rahat yuklana diyler, kursak tolsa çibörek...

***

Otar köyde, Kırımda bir çibörek aşasa

Artından da kötersem tostakanman yazmanı

Çölde atlar carışsa, caşlar küres tutsalar

Dare ursa (Dokuz)nu; çalınsa (Hoş geldiniz)

(Hanın sofra havası, tolu), (Borlu), (Aktaban)

(Ağır Hava) (Kaytarma), (Beyimi Odaman) (Çoban)

(Antetkemen) den son (Atımın başı aylansa)

Türkelleri betine, Tutsak Türklük kurtulsa

Celpiriy korsem kökte, Türk birliği bayrağın

(Yaşav endi yetti) dep kaz mezarcı toprağım;

***

Çibörekni aşadık, çok şÃ¼kür Rabbimizge

Savluk, külkü, neşeni, kop körme Tanrım bizge

Sen bizlerge her vakit bunday aşav kısmet et

Alay halkımızga da toplu yaşav kısmet et.

Hasretlerge acı da, ısagınganını kavuştur;

Düşmanga kün kösterme, kardaşnı tez körüştür.

Bizni ayırma Rabbim, yurttan hem Çibörekten;

Kısmetimizni kesme bir vakit mübarekten.....

ÇİĞBÖREK poem into Turkish

Atalardan kalmış bize: Etli, yağlı, hamuraş.

Köbeteyle katlama, erişte, yantık, mantı,

Sarı burma, kalakay, kavurma börek, uğmaç,

Şilter, salma, irimçik, tabak börek, bazlamaç,

Hurma yemiş, kesmece, öküz börek, kıygaça...

Saysan bitiremezsin adalarını yıllarca!...

En başında bunların gelir kutlu çibörek!...

Yüzyıllardan bu yana bunlarla katmış kemik,

Beynimize işlemiş göbek böyle kesilmiş,

Kan bunlarla koyurmuş, hep bunlarla büyünmüş...

Buğdayı biz bulmuşuz: Hamuraş baş aşımız.

Yedikçe de bunları yetişiyor gençlerimiz;

Çoluk çocuk, halkımız sağlam, akıllı oluyor,

Ne kadar çalışsa da yorulmuyor, gene güçlü kalıyor...

Ne taraftan gelse oğlum bir çibörek kokusu,

Oralarda yaşıyordur bir Kırım ailesi.

(Kırımlı ile (Çibörek) ayrılmaz birbirinden,

Kırımlılıktan çıkar ayrılsa çibörekten.

Hangi kız bilmiyorsa çibörek pişirmeğe,

İstemiyor, almıyor analar oğullarına.

Geçse çibörek sözü, göz o yana çevrilir;

Mide çalışmağa başlar, ağız hemen sulanır...


Çibörek pişirmeye geldi ya artık sıra:

Mutfakta yay yaygıyı yastığacın altına;

Un, su, tuz karıştır, ölçülü bas hamuru,

Kulak memesi gibi olmalı yumşaklığı.

Kesmece, kıygaça gibi olmaz mayalı undan,

Katlama, şilter gibi mayasız undan

Yapılır hep çibörek. Çocuk yumruğu yada

Kaz yumurtası kadar hamurları kesiver;

Una bula, yastığaca un serp de yapışmasın.

Al eline oklavayı, yuvarlak aç her birin.

Küçük karış eninde kalınlığı koyun derisi kadar,

İnce olsa delinir, kalın olsa kalır çiğ.

Olsun iki kapımlık, yapılmalı küçücük.

Hepsinin boyu da uymalı birbirine.


Etin olmasın yavrum, zayıf, semiz, sinirli,

Olsun süt danasından, az yağlı döşÃ¼nden.

Kanı hiç alınmamış , yeni kıyılmış kıymayı

Karıştır tuz, büberle, unutma bol soğanı.

Al bir kaşık kıymadan, koy hamurun içine,

Yarım ay gibi yapıp ört öbür yarısının üstüne. .

Birkaç tane kısmet koy. Örttüğün kısmı kes, bastır.

Çöğün kazan içinde ocakta yağ da hazır,

Yağın kaynak olmalı, eksik olmasın sakın

İki yüz dereceden. Ağır olur sonra aşın.

İlk pişeni kendin ye, yağı sık değiştir.

Son pişene aldırma, başkalarına yedir.

Yağ kokusu da eve çok yayılmasın desen

Eyi çeksin bacalar, kokudan tıkanmazsın.

Hamuru al, kazana bırakıver yavaşÃ§a,

Şır şır diye pişmeğe başlar hemen çabucak;

ŞÃ¶yle bir yol kabalsın, kazanda dönedursun;

Kızarınca nihayet, pişti demektir aşın.

Şilter, lokum, salma gibi çıkarılmaz kepçeyle

Kaşık yada maşayla almalısın kazandan.

Yığ tepsinin içine, koy hemencik sofraya;

Görünmesin yığından kim otursa karşına...

Toplansın ailemiz artık sofra başına,

Sırasıyla otursun herkes bakıp yaşına

(Bismillah)'la başlayınca en yaşlımız yemeğe,

Başlar eli herkesin tepsiye uzanmağa;

Kimse bir şey konuşmaz, ortaya söz söylenmez;

Bir el kalabalığı götürür hiç durmadan

Ağızlarla tepsinin arasında kaynaşır;

El işler, ağız oynar, boğazlar da yutarlar.

Suyunu akıtmadan ikiye dür, bir katla

Sıcak sıcak yiyiver, çatal bıçak kullanma.

Birin çiğne, birin yut, birin elde hazır tut.

Zincirleme atıştır, hiç durmadan çiğne, yut.

Çekingensen doymadan aç kalkarsın sofradan.

Bulmuşken ye evlâdım, pişman olma sonradan.

Ahlat turşusu, yoğurt ya ayranla tokmakla;

Ard ardına yiyiver, midenin aldığınca.

Hastaysan eğer durma dokuz tane yemeden,

Ağırsınırsa rızkın arasan da bulamazsın.

Dokuzdan sonra açılır, sıhattlıyken iştahın.

Ye oğlum ye, devam et, hazmolurken yiyceğin.

Son gayretle gene ye, ona nazlanılır mı?

Öğürünceye kadar ye, ona hiç doyulur mu?

Eğer bilmek istersen ne kadar yediğini,

Her çibörek alışta kopar sakla kenarın.

"Çok yemiyorum" dersen alıp alıp sayarsın.


Yanındaki aşırsa bu belleğini senin,

Yeni baştan başlarsın kenardan koparmağa.

Çoksunur artık miden yaklaştığında kırka,

Yavaşlamak gerekir. Eğer fazla yer isen

Belki kabus görürsün, belki amel olursun.

Ne zarar olurmuş ki beş on fazla yenilse.

Zaten şehid sayılır çibörekten kim ölse,

Affolunur günahı, geçirilmez sırattan,

Gönderilmez tamuya, gider doğru cennete...

Anne der ki arada "Nasip koydum sizinçin,

Evlenecek demektir, çıksa üzüm kızlara,

Zeytin çıksa gençlere işi iyi gidecek,

İkisi kime çıksa, o Kırım'a dönecek."

Ne kadar yenilse de kolayca hazmedilir;

Gecenin bir vaktinda açlıktan uyanılır...

Doyduktan sonra ise biraz uyuklar insan

ŞÃ¶yle bir şekerleme, ne tatlı olur bilsen...

Cana can katar derler, eyi pişse çibörek,

Rahat uyunur derler, mide dolsa çibörek.

Bu başka yiyecektir, bünyeye tam yerleşir,

Çabuk büyür yiyenler, birden canlılık duyar...

Çibörekle büyüyen hastalık nedir bilmez,

Ãœlser, kanser, veremden, taşikardiden ölmez.

Meşhur bir doktor demiş tansiyonlu yaşlıya

—Baba başka çare yok, çibörek lâzım sana!

Karnın ağrırsa evlat, pırasayla kabaktan,

Zeytinyağlı yiycekten, fasulya, ıspanaktan,

Miden ekşise kardeş, kerevizden, büberden,

Havuçtan, patlıcandan, pazı, karnıbahardan;

Başın ağrısa ya da gelse ağır bir sancı,

Dakikasında keser, çibörektir ilâcı...

Olsa eğer sofrada birkaç tane çibörek,

Her bir derde devadır, başka ilâç ne gerek..


Baharda, sıcak yazda, güzde ya kara kışta,

Sabah erken, öğleyin, akşamleyin yemekte,

Harman başı, sonunda, evde, işte ya yolda

Onsuz edemiyorum, çiböreğim hep elde..

İftarda ya sahurda bolca çibörek yersen,

Rahat eder kursağın, makbul olur orucun.

Her yerde, her zaman iyi gider çibörek,

Protein, kalori, gıdası bol mübarek...

Gelinlere çibörek, damatlara çibörek,

Sağlıklı olmasıyçün yaşlılara, çocuklara çibörek...

Tez düzelir zavallı, ver çibörek loğusaya...

Sağlam olur azası, kırkı dolan bebeğe


Biraz kuyruk somurttur, biraz da çibörek ver...

Bir yaşında çocuğu kes sütten kızım yeter;

Başka yiycek düşÃ¼nme: Çibörek bir kaç tane...

Okuyan, çalışana ondan ver sen gene.

Düşmanı tez öldürsün, askerlere çibörek,

Ver çok yıllar yaşasın, yaşlılara çibörek...

Gözü yumdurulurken, bir Kırım'lı kişiye,

Durdurulmadan gitsin, doğru varsın cennete,

Zemzem ile birlikte çibörek sorpasından

Damlatırsın ağzına, çibörek koklatırsın...

Çekmesin diye sıkıntı Kırım'lılar cennette

Huriler taşıyormuş bol çibörek önüne...


Otar Köy'de Kırım'da yediğimde çibörek,

Koca bir tas ayran dikledikte der kalbim:

Ak duvağını (Çadır Dağ bir gün elbet örtünür,

Çok büyük bir düğünle öz halkıyla evlenir...

Dare vurur "Dokuz"u, çalınır "Hoş Geldiniz!"

"Hanın Sofra Havası", "Borlu" ve "Karadeniz",

"Ağır Hava", "Kaytarma", "Beyim Odaman", "Çoban",

"Ant Etmişim"den sonra gelecektir. "Aktaban",

"Atımın Başı Aylanır" Türkelleri tarafına,

Esir Türklük kurtulur, düşman erer sırrıma!

Dalgalandığını görsem Türk Birliği bayrağın,

"Hayat artık yeter!" de, kaz mezarcı toprağım!...


ŞÃ¼kür Elhamdülillah! Yine çibörek yedik.

Bir gün daha sağlıkla evimizde bulunduk.

Rahmet olsun canına bunu bulan kişinin,

Tanrım dert göstermesin, kazanan, pişirene,

Ağzınak, yiyenlerin. Sen bize çok çocuk ver;

Biz gördükçe onları, Kırım'ı unutturma!

Hasretlere acı da özleşeni kavuştur,

Düşmana gün gösterme, kardeşi tez görüştür.

Ey Allahım her vakit böyle yiycek kısmet et!

Bütün halkımıza sen toplu hayat kısmet et!

Bizi ayırma Rabbim, yurttan ve çibörekten,

kısmetimizi kesme bir vakit mubarekten!...