Quoted from www.bilgiyelpazesi.com
YALIN HALİ, İSMİN YALIN HALİ, ÖZELLİKLERİ (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)
İsim olan kelimenin hiçbir durum eki / hal eki almamış şeklidir.
Dikkat edin durum eklerinden (-e, -a, -ı, -i, -u, -ü, -de, -da, -den, -dan) hiçbirini almayacak.
Bunların dışında "Çoğul, iyelik, yapım ve bildirme eklerinden" almış olsa bile o isim yine yalın haldedir.
Yani: "ev" ismine bakalım. "evde" diyemeyiz fakat "evler, evim, evdir, evcilik" diyebiliriz.
Hal Eki yani durum eki almayacak, yoktur.
İsimlerin hiçbir hal eki almamış hâlleridir. Çoğul, iyelik, yapım ve bildirme eki almış olabilir. Bu durumda da yalın hâlde sayılırlar.
Örnekler:
Oda, ev, baba, sınıf, okul, adam, düşünce, yol, çocuk, fikir, kitaplık, defter(ler), çalışkan(dır)…
Bize güzel bir oda hazırlamışlar. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamıştır.)
Bu evimiz gerçekten değerli. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, iyelik eki almıştır.)
Buraya sadece babalar girebilir. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, çoğul eki almıştır.)
En temiz sınıf, şu gördüğün sınıftır. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, bildirme eki almıştır.)
O okulu, sizin okulunuz olarak düşünebiliriz. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, iyelik eki almıştır.)
İçeriye adamlar girince korktuk. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, çoğul eki almıştır.)
Onunla birkaç düşünce paylaştık. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamıştır.)
Seni bu yollar bize getirecek, dedi. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, çoğul eki almıştır.)
İyi geceler çocuk, diye yüzümüze gülümsedi.
Bu söylediklerinden sonra fikrim değişti.
Yeni aldığın kitaplık çok hoşumuza gitti. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, yapım eki almıştır.)
Etrafa defterler saçılmış.
Bizim ekibimiz çok çalışkandır.
İSMİN HALLERİ (ÖZET)
İsimleri isimlere, fiillere, edatlara bağlayan, diğer kelimelerle ilişki kurarak isimlerin cümlede görev kazanmasını sağlayan eklere isim hâl ekleri denir. İsimlerin bu ekleri alarak yüklendikleri görevlere ismin hâlleri denir.
1. Yalın Hâl
İsim olan kelimenin hiçbir durum eki / hal eki almamış şeklidir.
Dikkat edin durum eklerinden (-e, -a, -ı, -i, -u, -ü, -de, -da, -den, -dan) hiçbirini almayacak.
Bunların dışında "Çoğul, iyelik, yapım ve bildirme eklerinden" almış olsa bile o isim yine yalın haldedir.
Yani: "ev" ismine bakalım. "evde" diyemeyiz fakat "evler, evim, evdir, evcilik" diyebiliriz.
Hal Eki yani durum eki almayacak, yoktur.
İsimlerin hiçbir hal eki almamış hâlleridir. Çoğul, iyelik, yapım ve bildirme eki almış olabilir. Bu durumda da yalın hâlde sayılırlar.
Örnekler:
Oda, ev, baba, sınıf, okul, adam, düşünce, yol, çocuk, fikir, kitaplık, defter(ler), çalışkan(dır)…
Bize güzel bir oda hazırlamışlar. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamıştır.)
Bu evimiz gerçekten değerli. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, iyelik eki almıştır.)
Buraya sadece babalar girebilir. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, çoğul eki almıştır.)
En temiz sınıf, şu gördüğün sınıftır. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, bildirme eki almıştır.)
O okulu, sizin okulunuz olarak düşünebiliriz. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, iyelik eki almıştır.)
İçeriye adamlar girince korktuk. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, çoğul eki almıştır.)
Onunla birkaç düşünce paylaştık. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamıştır.)
Seni bu yollar bize getirecek, dedi. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, çoğul eki almıştır.)
İyi geceler çocuk, diye yüzümüze gülümsedi.
Bu söylediklerinden sonra fikrim değişti.
Yeni aldığın kitaplık çok hoşumuza gitti. (Yalın haldedir. Çünkü durum eklerinden hiçbirini almamış, yapım eki almıştır.)
Etrafa defterler saçılmış.
Bizim ekibimiz çok çalışkandır.
2. Belirtme (Yükleme) Hâli
“-i” ekiyle yapılır.
Eylemden etkilenen varlığı bildirir.
Adı eyleme bağlar.
-i, -ı ve –u,-ü biçimindedir.
Örnek:
Kitabı, evi. Okulu, çocuğu…
Kullanımı: Cümlede belirtili nesne görevini üstlenir.
Örnek:
Üzümün
|