The simple present tense of the verb ‘to be' is formed by adding the personal endings ‘-im, -sin, -dir / -iz, -siniz, -dirler' to the noun-based words (= nouns, adjectives, pronouns etc.) :

‘öğretmen-im, zengin-im, öğrenci-sin, mutlu-y-uz, öğrenci-siniz' etc.

CONJUGATION TABLE

The personal endings are unstressed, so the stress usually falls on the preceding syllable:

öğretmenim, öğrenciyiz, doktorsun

If one of the demonstrative adjectives ‘bu', ‘şu' and ‘o' precedes any plural noun. They do not themselves take plural suffixes in such cases as in the examples below:

Bu tükenmez kalemler kırmızı(dır).

Şu ayakkabılar çok güzel(dir).                                            

O adamlar polis(tir).

Omission of third persons ‘-dir' and ‘-dirler' personal endings 

Especially in spoken Turkish the third person suffixes ‘-dir'  and ‘-dirler' are usually omitted:

Bu kitap çok kalın(dır).                                    

Bu tükenmez kalemler kırımızı(dır).               

Meltem ve Esra öğretmen(dirler).                                              

Mehmet çok neşeli bir çocuk(tur).                  

Onlar İngiliz(dirler).                                              

However, when giving information in a rather formal way as opposed to making a mere personal observation ‘-dir'  and  ‘-dirler' are used:

İstanbul tarihi bir şehirdir.                       

Sezen Aksu ünlü bir şarkıcıdır.             

Türkiye'nin başkenti Ankara'dır.

Türkiye'nin ilk cumhurbaşkanı Atatürk'tür.

İngiltere bir ada ülkesidir.

Ay Dünya'nın uydusudur.

Çin Dünya'nın en kalabalık ülkesidir.

The ending ‘-dir' can be added to other persons other than the third person singular. It conveys the sense of 'certainty', 'probablity' or 'posibility':

O adamlar polistir. (the speaker guesses the men in question might be undercover policemen as they aren't in the uniforms.)

Omission of personal pronouns

As the grammatical person is clearly indicated by the personal ending on the verb, personal pronouns are usually omitted. If, however, there is a need to emphasize the person personal pronouns may be used:

(Ben) öğretmenim.

(Siz) öğrencisiniz.

(Biz) Türküz.

(O) sekreter.

Onlar sekreter.

Note that when third persons ‘-dir' and ‘-dirler' drop the third person plural pronoun ‘onlar' never drops. Since neither third singular person pronoun ‘O' nor the third plural person  pronoun ‘Onlar' has no a personal ending in such a case it isn't clear whether the speaker means ‘O' or ‘Onlar'.

In plural persons ‘Biz, Siz, Onlar' the noun following them is always singular as these personal pronouns have the plural quality:

Biz üniversite öğrenciyiz.

Siz aynı hukuk bürosunda mı  avukatsınız?

Onlar bir balık restoranında garson(durlar).

The distinction between ‘sen' and ‘siz'

Both ‘sen' and ‘siz' may be used when addressing the second singular person. ‘Sen' is informal and used when addressing a close friend or family members. ‘Siz' is formal and used when addressing anyone with whom there is formality. And also ‘siz' is used as a  sign of respect for the addressed person. The person whom the speaker addresses ‘siz' doesn't necessarily address the speaker ‘siz'. It may as well be the other way round. For example: The teacher addresses a student ‘sen'. But the student always addresses the teacher ‘siz'.

NEGATIVE FORM

To form the negative of the simple present tense of the verb ‘to be'  the word ‘değil'  is placed after the word it negates and the appropriate personal endings are added to ‘değil':

Ben öğretmen değilim.

Aslı mutlu değil.

Onlar burada değiller.

Türkiye'nin başkenti İstanbul değildir.

Bugün hava soğuk değil.

The stress falls on ‘değil': Ben öğretmen değilim.

‘Değil' without a personal ending negates the previous word:

Mehmet öğretmen değil, mimar..         

Yasemin evde değil, okulda.                    

O zayıf değil, şişman.   

Biz Ankara'lı değil, İzmir'liyiz.

Bu kalem kırmızı değil, mavi. 

Türkiye'nin başkenti İstanbul değil, Ankara'dır.                         

INTERROGATIVE FORM

In the interrogative form the personal endings are usually added to the interrogative particle

‘-mi' which is written separately from the preceding word:

Mutlu musun?

Siz doktor musunuz?

Ben kısa boylu muyum?

Evde misiniz?

Onlar öğretmen mi(dirler)?

Pay attention to vowel harmonization of the ending with the receiving word.

The stress falls on the syllable before the interrogative particle: öğretmen misin?                      

NEGATIVE INTERROGATIVE

The negative interrogative form of the verb ‘to be' is made with ‘değil mi':

Sen öğretmen değil misin?

Ahmet odasında değil mi?

Bugün cuma değil mi?

Mutlu değil misin?

The stres falls on ‘değil': Sen öğretmen değil misin?