To her....who likes orange colour..

In Turkish, a compound noun, called tamlama, is the smallest word unit that carries no judgement. It is made up of two or more separete nouns or noun-originated words, and most of the time appears as separete nouns.

ad¹ ad²

tamlama

Here the first noun is called tamlayan, and the second, tamlanan. The first element defines modifies, describes, or determines the second one, which carries the main meaning in a compound noun:

ad tamlaması

tamlayan      tamlanan

demir             kapı

ağacın             dalı

köy           yaşantısı

şehrin          ışıkları

çocuğun         umutları

güneşin      doğuşu

As seen above, a noun compound doesn't necessarily take suffixes, it may perfectly be without any suffix; however it can take only the genitive suffix "-in" to its first element and/or the possessive suffix "-i" for the third person singular to its second element.

Sometimes the two nouns, however, join together and make one word compound nouns:

                            tamlayan  +  tamlanan = compound noun

                                   kül      +   kedisi        = külkedisi

                                  kızıl      +   ırmak        = kızılırmak

                                   kır       +   çiçeği        = kırçiçeği

                                  kafa     +   tası           = kafatası

                                   dil       +   bilgisi         = dilbilgisi

I. Tamlama Türleri (Types of Compound Nouns)

a. Belirtili Ad Tamlaması (Defined Compound Nouns)

These are the compound nouns both of whose elements take a suffix. In this type of compound nouns, there is always a specific relationship like 'possession' between the two nouns. The first noun takes the genitive suffix -(n*)in, while the second noun, -(s*)i, the possessive suffix for the third person singular. These suffixes may slightly vary, depending on the vowel harmony; thus a genitive suffix can be -(n)in, -(n)ın, -(n)un or -(n)ün, and the first person singular suffix, -(s)i, -(s)ı, -(s)u or -(s)ü.

belirtili ad tamlaması

                                                           (n)ın              (s)ı

                                                 ad¹ + (n)in    ad² + (s)i

                                                           (n)un             (s)u

                                                           (n)ün             (s)ü

"Bursa'nın şeftalisi pek ünlüdür."

"Bahçenin duvarı rengarenk."

"Elindeki dünün gazetesiydi."

"O düşlerimizin öyküsü."

"Bir okyanusun derinliği nasıl ölçülür?"

Defined compund nouns indicate:

* that an item belongs to the entire:

kapının kolu (kırık.)

ağacın dalı (bükülmüş.)

bilgisayarın işlemcisi (çok yavaş.)

* that a qualification/quality belongs to a being:

sporcunun zekisi (az bulunur.)

giysinin yenisini (giyerim.)

şarabın eskisini (seç.)

patatesin irisi (artık yetişmez bu bölgede.)

* that an action is performed by the subject or a state belongs to the subject or object:

kızın gülümsemesi (yapmacıktı.)

kuşun ölmesi (hepimizi çok üzdü.)

horozun ötmesi(yle uyandık o sabah.)

yaprakların dökülmesi (demek, sonbahar demektir.)

çocuğun sevinci (görülmeye değerdi.)

* In some of defined compound nouns, the first element is a personal pronoun, and accordingly the third person singular suffix "-i" replaces with appropriate personal suffixes where other personal pronouns are used:

"Benim hayallerim gerçek oldu."

"Senin sınavın çok mu zordu?"

"Onun düşüncesi yanlış."

"Kendisinin kalemi kırık."

"Bizim evimiz sokağın sonunda."

b. Belirtisiz Ad Tamlaması (Undefined Compound Nouns)

Undefined compound nouns take a suffix to only the second noun, and the first noun is in nominative case. There is a rather general than specific relationship like "possession" between the two nouns.

belirtisiz ad tamlaması

                         (s)ı

ad¹ + Ø   ad² + (s)i

                           (s)u

                           (s)ü

pencereØ camı (temizlenir.)

sevmekØ korkusu (sardı heryanımı)

aşkØ acısı (zor geçer.)

TaksimØ Meydanı (bugün boş.)

konserØ bileti (kalmamış ya!)

In this type of compound nouns; the first noun:

* indicates the type and function/purpose of the second one:

kiraz ağacı     yazı kalemi

okul çantası     yük gemisi

traş bıçağı     posta pulu

* describes what the second one is made of (or vice versa):

portakal suyu    sebze çorbası

vişne reçeli     pirinç pilavı

zeytin yağı şeker pancarı

* indicates the reason of the second one:

deprem felaketi    kaza kurbanı

aşk cinayeti    kemik erimesi

* indicates the place and time of the second one (or vice versa):

yaz yağmuru    savaş alanı     sahne dansı

cep telefonu    kır gezisi    sevişme vakti

* can be a verbal noun:

dinlenme ihtiyacı    yaşama sevinci    (içki) içme alışkanlığı

yürümek alışkanlığı    ölmek korkusu    sevişmek arzusu

* can be a clause or a sentence:

Sınavı kaybedersem korkusu

                                                       clause

Belki beni sever inancı

                                                        sentence

Ben bu işi yapamam düşüncesi

                                                    sentence

"Ya işten atılırsam kaygısı günlerdir zihnini meşgul ediyordu."

" 'Aşk iki kişiliktir' dizesi çok etkileyici."

"Davranışlarında zenginim züppeliği gizliydi."

"Yardım edin! çığlığı-nı duymadın bile."

* the first noun can be a proper noun; and the second one, an adjective used as a noun. In this case, the qualification of the adjective, mostly bad one, is attributed by the speaker to the proper name.

Serpil delisi (X deli Serpil) Necdet alçağı (X alçak Necdet)

Osman ayısı (X ayı Osman) Gamze edepsizi (X edepsiz Gamze)

Sinan dangalağı (X dangalak Sinan) Hasan soytarısı (X soytarı Hasan)

"Şu Burcu densizi-ni susturun!"

"Volkan hayırsızı bizi unuttu."

"Murat züppesi-nin ne yaptığını gördün mü?"

"Emel şımarığı-nın kahkahalarına katlanamıyorum."

Note that an adjective becomes a noun when it takes a suffix of noun states. Thus: 

                                                  adjective       noun

densiz       densizi

hayırsız    hayırsızı

züppe       züppesi

şımarık    şımarığı

* These compound nouns make names of foundations, places, professions, magazines, dates, months and days:

Türk Dil Kurumu Fen Fakültesi Türkiye İş Bankası

Atatürk Bulvarı İnönü Caddesi Tandoğan Meydanı

Bursa Valisi Belediye Başkanı Tabur Komutanı

cumartesi günü haziran ayı paskalya haftası

2007 yılı 1996 baharı 1963 ağustosu

"Az sonra dernek üyeleri toplanacak."

"Asker, tabur komutanına selam verdi."

"Cumartesi günü çalışmıyorum."

"Biz 2002 yılı sonbaharında evlenmiştik."

"Paskalya haftasında Türkiye'ye gelmiştin."

* Undefined compound nouns are very suitable for joining two nouns together:

gök kuşağı = gökkuşağı

kireç taşı = kireçtaşı

hanım eli = hanımeli

kahve rengi = kahverengi

c. Takısız Ad Tamlaması (Compound Nouns with No Suffixes)

These are also called "Sıfat Tamlaması", and take no suffix. Here both of the nouns are in nominative case; the first noun modifies the second one, and in this respect is the same as in English.

takısız ad tamlaması 

ad¹ + Ø    ad² + Ø 

erkek kardeş    güzel kız    üzgün çocuk

kız kardeş    cahil adam    beyinsiz yaratık

gümüş çatal    üvey anne    uzak ülke

In this type of compound nouns, the first noun indicates:

* what the second one is made up of:

ipek eşarp    yün çorap    tahta masa

altın madalya    çelik kasa    demir çivi

* what the second one looks like or resembles:

dev adam   kiraz dudak   elma yanak

canavar adam   karga kulak   yumurta kafa

* the first element can be an ordinal number:

on iki   üç litre   beş kuruş

beş adım  yedi kat   kırk ayak

* some compound nouns of this type indicate place or direction:

ön koltuk   arka masa   üst kat

alt yol   sağ el   çapraz bina

"Sevgilimin elma yanakları, kiraz dudakları var."

"O hep yumurta topuklu ayakkabıları giyerdi."

"Cani herif dört kişiyi daha bıçakladı."

"Plastik kovaya su doldursana!"

"Bölüüük! Üç adım geri! Marş!" 

Compound noun chain is a compound noun both or either of whose elements is another compound noun. It is mostly made up of three words. Possible samples are below.

dilbilgisi kitabı + nın        içeriği      = dilbilgisi kitabının içeriği

belirtisiz tamlama       tamlanan

tamlayan

öğrencinin       sınav sonucu         = öğrencinin sınav sonucu

tamlayan       belirtisiz tamlama

                        tamlanan

taş duvar                kalıntısı    = taş duvar kalıntısı

takısız tamlama   tamlanan

tamlayan

üç öğün           yemek    = üç öğün yemek

takısız taml.  tamlanan

tamlayan

takısız tamlama    belirtisiz tamlama

Türkiye Cumhuriyeti    Merkez Bankası = Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası

belirtisiz tamlama    belirtisiz tamlama

And finally additional words take the third person singular suffix "i":

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Temsilcisi

hava koşulları tahmini

el havlusu motifleri dosyası

yıl sonu sınavları ortalaması

tıp fakültesi dekanlığı binası

fen fakültesi kimya bölümü öğrencisi

"Bilgisayar masasının fiyatı çok ucuz."

"Yazın deniz suyu sıcaklığı artar."

"Dilerseniz yazı işleri sorumlusuyla görüşebilirsiniz."

"Kadının ürkütücü çığlığını hepimiz duyduk."

"Ölü Ozanlar Derneği filmini seyrettin mi?"

"Pardon, üniversitenin merkez kütüphanesi nerede acaba?"

"Ah, bunu da lokantanın yemek menüsüne eklemeliyiz."

II. Conjugations of Compound Nouns

Compound nouns, when conjugated, are regarded as one word noun and are conjugated like plain nouns. Thus they, too, can take both the plural suffix "-ler" and other suffixes of the noun cases.

The plural suffix "-ler" always precedes both the genitive suffix "-in" in the first element and the third person singular suffix "-i" in the second one.

* In defined compund nouns, both the first and second noun can be pluralized:

singular                     plural

                                             kuş-un kanad-ı       kuş-un kanat-lar-ı

                                             kuş-un kanad-ı       kuş-lar-ın kanat-lar-ı

                                             ev-in balkon-u        ev-in balkon-lar-ı

                                             ev-in balkon-u        ev-ler-in balkon-lar-ı

* In indefined compound nouns, either the first or the second noun can be pluralized:

singular                plural

                                             düş sokağ-ı         düş sokak-lar-ı

                                             düş sokağ-ı         düş-ler sokağ-ı

                                             ülke gelir-i         ülke gelir-ler-i

                                             kitap liste-si       kitap-lar liste-si

* In compound nouns with no suffixes, only the second noun can be pluralized:

singular            plural

elmas kolye      elmas kolye-ler

deri çanta       deri çanta-lar

uzak ülke    uzak ülke-ler

The suffixes of the noun cases come always after the first person singular suffix "-i" in the second noun.

Accusative:

"Ölüm acısı-n-ı yaşadım."

"Perdenin deseni-n-i çiz."

"Güneşin batışı-n-ı izledik sahilde." 

Dative:

"Sarı düğme-y-e bas."

"Annesinin gülüşü-n-e içerledi."

"Fransız kültürü-n-e hayranım."

Ablative:

"Uludağ'ın zirvesi-n-den paraşütle indik."

"Kır çiçekleri-n-den bir taç yaptım sana."

III. Usages of Compound Nouns in Sentences

a. As the subject:

"Yaşlı kadın yol kıyısında dinleniyordu."

"İstanbul'un trafiği insanı deli eder."

"Mevsim değişimleri herkesi tedirgin ediyor."

b. As the predicate (only in noun sentences):

" '1', çarpma işleminde etkisiz elemandır."

"Özgürlük, zorunlulukların bilincidir."

"Aşk, baş dönmesidir."

c. as the object or the indirect complement:

When compound nouns take any suffix of the noun cases, they become either the object or the indirect complement of a sentence.

"Büyük düşünürler, uygarlığın yarını-n-ı önceden görürler."

object

"Aranızda kutsal kitab-ı okuyan var mı?"

object

"Öğretmen, civanın kimyasal özellikleri-n-i tahtaya yazdı."

object

"Dere kenarı-n-dan gidip, taş köprü-den geçtik."

indirect complement indirect complement

"Çocuk, şeytan uçurtması-y-la avundu."

indirect complement