Bazı çeviri bilimi terimleri  [Some Terms in Translation Studies]

Çeviribilim (Alm. Translations-wissenschaft, İng. Translation Studies,     Fra. Traductologie): Çevirinin alanlarının incelendiği bu konuda araştırmaların yapıldığı ve uygulamalı çeviri eğitimi veren bilim dalı.

Çevirmen/Tercüman/Mütercim (Alm. Übersetzer, İng. Translator,   Fra. Traducteur): Dili araç olarak kullanarak bir kültürden öteki kültüre iletişimi sağlayan uzman kişi. Tercüman sözlü çeviri yapan, mütercim yazılı çeviri yapan çevirmene verilen nitelendirmelerdir. Çeviribilim Bölümleri Türkiye’de hâlâ Mütercim-Tercümanlık Bölümleri olarak anılmaktadır. Bu bağlamda çevirmen ve tercüman dilde kullanılan sözcüklerdir.

Yazılı çeviri (Alm. Dolmetscher, İng. Translation, Fra. Traduction): Erek metnin çevirmen tarafından yazılı olarak oluşturulması.

Sözlü çeviri (Alm. Dolmetschen, İng. Interpreting, Fra. Interprétation): Erek metnin çevirmen tarafından sözlü olarak oluşturulması.

Ardıl çeviri (Alm. Konsekutiv-dolmetschen, İng. Consecutive interpreting, Fra. Traduction consécutive): Sözlü yapan çevirmenin kaynak dilde söylenenleri belli bir süre sonra toparlayarak erek dilde sözlü olarak ifade etmesi.

Andaş/ Simultane çeviri (Alm. Simultan-dolmetschen, İng. Simultaneous interpreting, Fra. Traduction simultanée): Genelde teknik araç gereçler kullanılarak (kabin, kulaklık vb.) kaynak sözlü metnin mümkün olduğu kadar anında toparlanarak erek kültüre sözlü metin olarak aktarılması.

Kaynak Dil (Alm. Ausgangs-sprache, İng. Source language, Fra. Langue source): Çevirisi yapılacak metnin dili.

Kaynak Kültür (Alm. Ausgangs-kultur, İng. Source culture, Fra. Culture source): Çevirisi yapılacak dilin kültürü.

Erek Dil (Alm. Zielsprache, İng. Target language, Fra. Langue cible): Çeviri dili.

Erek Kültür (Alm. Zielkultur, İng. Target culture, Fra. Culture cible): Çeviri dili kullananların içinde yaşadıkları  kültür.

Betimleyici Çeviribilim (Alm. Deskriptive Übersetzungswissenschaft, İng. Descriptive translation studies, Fra. Traductologie descriptive): James Holmes’ın ortaya attığı ve Gideon Toury’nin geliştirdiği erek odaklı yaklaşım.

Çoğuldizge Kuramı (Alm. Polysystem theorie, İng. Polysystem theory, Fra. Théorie du polysystème):   Itamar Even Zohar tarafından geliştirilen bir kuram.

Eylem Olarak/Odaklı Çeviri (Alm. Translatorisches Handeln, İng. translatorial action, Fra. Théorie de l’action traductionnelle): Holz Mäntärri tarafından geliştirilen çeviriyi bilinçle kurgulanmış bir eylem olarak ele alan kuram.

Skopos Kuramı (Alm. Skopos theorie, İng. Skopos theory, Fra. Théorie du skopos): Hans Vermeer tarafından geliştirilen her çevirinin bir amaç çerçevesinde yapıldığını önesüren bir kuram.

I don´t follow any method when I translate. But there is one thing I pay atention and it is to translate texts literally as much as it is possible. Because there are learners in this site and they read our translations and they want to form a relation between Turkish and English expressions word by word. If it is not possible to translate an expression literally, I explain what it says literally and what it means in English.

 Göküyüm, I agree. But both literal and free translation is important on a site like this, so I think it is helpful to do both i.e. give a literal translation into English and then present "how we would say it".

I believe that the greatest translators are the ones who translate the sense and meaning and feelings, not the words. I was really impressed once listening to a Turkish guy doing simultaneous translation. The Turk he was translating for said literally "X was the type of man who wouldn´t tread on an ant". The translator said in English "X was the type of man who wouldn´t hurt a fly." That to me is expert translation! And he did it in an instanti simultaneously, without even stopping to think!!

That is a perfect example of why I prefer literal translation. I would translate like him if I hadn´t worried for learnersi. A learner doesn´t read a translation only for pleasure. He wants to understand a text word by word. A free translation can mislead him. But that doesn´t mean we should translate everything literally. But if it is possible, I prefer literal translation.