Protest Music After the 1980 Coup (4)
After we missed last week due to reasons which were beyond my power I now in this series begin to examine the category of those artists whom I separated from the group of revolutionarists and whom I defined as “opposition artists who while nourished by the local culture acquired their substance from the world-wide culture, who had adopted polyphony as their musical texture and who used a poetic, nonstraightfoward style for expressing their message”.
Those who belong to this group have a few specialities in common. First of all, as a natural result of their musical quest they were all groups. Another thing is, compared with those artists whe have told about in the last few weeks, that these artists reached narrower walks of life in the 1980’s. Their language and ways were not addressed to everyone but to people who we can call educated, especially university students. But - on those days that we are discussing here - they were respectable artists who did not fit into the molds the music industry of Unkapanı or the media had to offer for them and who struggled to protect their own ways and rebellious identities by keeping away from commencial concerns.
You know very well most of the groups I am going to introduce. That is why - with the exception of not so well known groups - I have no intention to tell each one’s classical biography. Let us look at them from the standpoint of what their connection is with our present topic.
Yeni Türkü
Yeni Türkü was the first representative of the Latin American origin “Nueva Canción” (New Song) movement in Turkey. Buğdayın Türküsü (‘the song of the wheat’ ) which came on the market in 1979 was their most political album. There were revulutionaly style songs like Mahpushane Kapısı (‘the prison door’ ), Beyazıt Meydanı’ndaki Ölü (‘death at the Beyazıt square’ ) and İşçi Marşı (‘workers’ march’ ) on this album which mostly consisted of Selim Atakan’s melodies. Sardunya’ya Ağıt (‘requiem for the pelargony’ ) and Sonbahar çizgiler (‘autumn lines’ ) also known as ”Mamak türküsü” which came out with different compositions in the later albums were actually central parts of the Buğday Türküsü album which had been banned and withdrawn from the market. It was a kick-back, the style unavoidably softened a little but the group still kept the critical tone of its voice: Akdeniz Akdeniz (‘Mediterranean, Mediterranean’ ), published in 1983, took in songs like Telli Telli (‘crane crane’ ) and Çember (‘circle’ ) which conveyed the pains of their era. In this album the group’s cooperation with Murathan Mungan took its first steps. In my opinion, Günebakan (1986) (‘sunflower’ ) is Yeni Türkü’s most beautiful album. It began to demontstrate Derya Köroğlu’s value as a melody maker and introduced gorgeous songs like Rüzgar (‘wind’ ), Göç (‘migration’ ), Yaprak dökümü (‘leaf cast’ ), Kalırsa bir soru (‘if there is still a question’ ) and Başka Türlü bir Şey (‘something else’ ). While Göç Yolları (‘migration paths’ ) and Dönmek (‘returning’ ) from the 1987 album Dünyanın Kapıları (‘gates of the world’ ) and Haydı Gel (‘come’ ) and Fırtına (‘storm’ ) on Yeşilmişik (‘we were apparently green’ ) which saw daylight one year later represented the revolutionary identity of the Yeni Türkü, at the same time songs like Resim (‘picture’ ), Yağmurun elleri (‘hands of the rain’ ) and Destina ensured that the audience of the group widened rapidly.
After the album Yeşilmişik changes happened in both the assembly and the style of Yeni Türkü. Vira Vira from 1990 in fact was an album which says ”enough rebeldom, dissidence and political stand for now”. Certainly every era sets its own conditions, you cannot always use the same words. But together with this album, the group hid their rebellious character in their back pocket, just to be taken out occasionally, when requested in concerts. Yeni Türkü entered into the times of Yepyeni Türkü - “the brand new song”.
What followed it was inner disagreements in the group, separations, but still more albums with beautiful songs which carry us out of our theme, though. As a listener, I love the composer Derya Köroğlu very much, but his current group is not Yeni Türkü any more. Yeni Türkü has had its day.
Çağdaş Türkü
First of all, I want to remember Eftal Küçük who left us in 2003 and Erkan Oban, who was the founder of the group. Küçük died in May last year. He used to be a member of Yeni Türkü: he played the bouzouki, the kemancha and the guitar in the albums Akdeniz Akdeniz, Film Müzikleri and Çekirdek Sanat Evi Resitali. When Yeni Türkü moved from Ankara to Istanbul in 1984, he decided to take another road and established Çağdaş Türkü (‘the modern song’ ) in the beginning of the year 1985. His companions in the group were Erkan Oban, fretless bassguitar, Tolga Çandar, bağlama, and Bahadır Suda, keyboard instruments. They had no solists. Eftal first tried to sing himself but as it did not work he began to search for a singer. He found out what a beautiful voice Tolga Çandar had. The group was complete. And it was so complete that soon enough they made the album Bekle Beni (‘wait for me’ ). Rami Kıslası (‘Rami barracks’ ), Bekle beni and Kenar Mahallede Bir Pazar Günü (‘one Sunday in the suburb´ ) which was played in Yeni Türkü’s concerts also before 1984 took their place in this album and became impressive examples of the protest music of those days. After one year a new album called Delikanlıya came out. Even though the influence of the first one was obvious it had beautiful hopeful new songs: Delikanlıya Türkü (‘song for the young man’ ), Oradayım Şimdi (‘I am there now’ ), Yeryüzü Aşkın yüzü oluncaya dek (‘until the surface of earth will be the surface of love’ ). Unfortunately Delikanlıya was the last thing the group made. Eftal Küçük began to work as an engineer, Tolga Çandar started his solo career and published the album Türküleri Ege’nin in the same year. Erkan Oban continued to create music with other musicians. Bahadır Suda had left the group already after Bekle Beni. Çağdaş Türkü made sincere songs which were painful but also hopeful about the future. They preferred poetic language to slogans. Even though they published only two albums, they are an important part of the history of our protest music.
TÜRKÇESİ ŞURADA:
12 Eylül sonrası muhalif müzik (4)
Elde olmayan nedenlerden ötürü geçen haftayı boş geçtikten sonra, daha önce “Yerel kültürden beslenerek evrenseli yakalama iddiasında olan; müzikal örgüde çoksesliliği, içerikte şiirsel ve dolaylı bir üslubu benimsemiş muhalif sanatçılar” ” tanımıyla devrimci ozanlardan ayırdığım kategoriyi incelemeye başlıyorum seride.
Bu sınıfa giren isimlerin bazı ortak özellikleri var. Öncelikle, müzikal arayışların doğal sonucu olarak hepsi “grup”. İkincisi, önceki haftalarda anlattığımız sanatçılarla karşılaştırdığımızda 1980’li yıllarda daha dar bir kesime ulaşmış olmaları. Dil ve tarzları herkese değil, “mürekkep yalamış” diye tabir edilen insanlara, özellikle de üniversite öğrencilerine hitap ediyordu. Ama -ele aldığımız dönemde- Unkapanı ve medyanın dayattığı kalıplara itibar etmemiş, ticari kaygılardan uzak kalarak tarzlarını ve muhalif kimliklerini korumaya çabalamış saygıdeğer sanatçılardı bunlar.
Anlatacağım grupların çoğunu yakından tanıyorsunuz. O nedenle -daha az bilinen ekiplerinki istisna olmak üzere- klasik birer biyografi metni değil yazacaklarım. Konumuzla ilişkileri ne, ağırlıkla onlara bakalım...
» Yeni Türkü: Daha önce bahsettiğim Latin Amerika çıkışlı “Nueva Canción” (Yeni Şarkı ) akımının Türkiye’deki ilk temsilcisidir. 1979’da çıkan Buğdayın Türküsü, grubun en politik albümüdür. Çoğunlukla Selim Atakan bestelerinin yer aldığı yapımda Mahpushane Kapısı, Beyazıt Meydanı´ndaki Ölü ve İşçi Marşı gibi devrimci üsluba sahip şarkılar vardı. Daha sonra başka albümlerinde de yeni düzenlemelerle yer verdikleri Sardunya´ya Ağıt ile “Mamak Türküsü” diye bilinen Sonbahardan Çizgiler de, yasaklanan ve toplatılan Buğdayın Türküsü’nün önemli parçalarıydı... Darbe oldu, üslup ister istemez biraz yumuşadı ama onlar yine muhalifti: 1983’te yayınlanan Akdeniz Akdeniz, Telli Telli ve Çember gibi dönemin sancılarını anlatan şarkılar barındırıyordu. Ekibin Murathan Mungan ile işbirliği de bu albümle başladı. 1986’da çıkan ve Derya Köroğlu’nun besteci olarak ağırlığını hissettirmeye başladığı Günebakan; Rüzgâr, Göç, Yaprak Dökümü, Kalırsa Bir Soru ve Başka Türlü Bir Şey gibi şahane şarkılarla bana göre grubun en güzel albümüdür. 1987 tarihli Dünyanın Kapıları’ndaki Göç Yolları ve Dönmek, bir yıl sonra çıkanYeşilmişik’teki Haydi Gel ve Fırtına Yeni Türkü’nün muhalif kimliğini temsil ederken; Resim,Yağmurun Elleri ve Destina dinleyici kitlesinin hızla genişlemesini sağlıyordu.
Yeşilmişik’ten sonra grupta hem eleman hem de üslup değişikliği oldu. 1990 çıkışlı Vira Vira, Yeni Türkü’nün adeta “İsyan, muhalefet, politik duruş da bi yere kadar” dediği albümdür. Elbette her dönemin şartları farklıdır, söylenecek sözler aynı değildir; ama grup bu albümle birlikte, muhalif kimliğini -sadece zaman zaman, lazım olduğunda konserlerde çıkarmak üzere- arka cebine koymuş, “Yepyeni Türkü” çağına geçiş yapmıştır.
Sonrasında grup içi anlaşmazlıklar, ayrılıklar ve yine güzel şarkılar içeren lakin konumuzun dışına taşan albümler... Bir dinleyici olarak “bestekâr” Derya Köroğlu’nu çok seviyorum ama onun şu anki grubu, Yeni Türkü değil artık. Yeni Türkü, eskide kaldı.
» Çağdaş Türkü: Öncelikle, 2003 yılında aramızdan ayrılan Eftal Küçük ile grubun kurucusu olan ve bir yıl önce, mayıs ayında hayatını kaybeden Erkan Oban’ı rahmetle anıyorum... Eftal Küçük, Yeni Türkü’nün elamanıydı; Akdeniz Akdeniz, Film Müzikleri ve Çekirdek Sanatevi Resitali’nde buzuki, kemençe ve gitar çalmıştı. Yeni Türkü’nün 1984’te Ankara’dan İstanbul’a göç etmesiyle ayrı bir yol çizmeye karar verdi ve 1985’in başında Çağdaş Türkü’yü kurdu. Ekip arkadaşları; perdesiz basgitarın efendisi Erkan Oban, bağlamada Tolga Çandar ve klavyeli çalgılarda Bahadır Suda idi. Solistleri yoktu. Önce kendisi şarkı söylemeye çalışan, olmayınca arayışlara giren Eftal nihayet Tolga Çandar’ın ne denli güzel bir sese sahip olduğunu keşfetti. Grup tamamdı. Öyle tamamdı ki, çok geçmeden muhteşem Bekle Beni’ye imza attılar. Rami Kışlası, Bekle Beni ve 1984 öncesinde Yeni Türkü konserlerinde de söylenen Kenar Mahallede Bir Pazar Günü bu albümde yer alıyordu ve dönemin protest müziğinin çarpıcı örneklerindendi. Bir yıl sonra, ilkinin etkisine sahip olmasa da “umut eden” güzel şarkıların olduğu Delikanlıya adlı albüm geldi. Delikanlıya Türkü, Oradayım Şimdi, Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek ve Yolculuk yapımın dikkat çeken parçalarıydı... Ne yazık ki Delikanlıya grubun son ürünü oldu. Eftal Küçük mühendislik işlerine döndü, aynı yıl Türküleri Egenin başlıklı albümü çıkaran Tolga Çandar solo kariyerine adım attı. Erkan Oban başka sanatçılarla müziğe devam etti. Bahadır Suda Bekle Beni’den sonra ekipten ayrılmıştı zaten. “Yaralı ama geleceğe umutla bakan” içten şarkılar yorumlayan, sürüm kaygılarının yanına yaklaşmayıp sloganik değil şiirsel bir dili tercih eden Çağdaş Türkü sadece iki albüm yayınlamış olsa da, isyankâr müzik tarihimizin en değerli parçalarından biridir.
An amazing translation again. Infact, these groups particularly special to me. I have seen some of these singers/groups many time and possibly Yeni Turku is the group I have been in their concerts the most. They were much more urban for us when comparing with Ferhat Tunc or Hasret Gultekin. The way they descibed the life, much more suited to us then pastoral traditional folk songs. It is strange, the song from Bugdayin Turkusu -you mentioned as mahpusane kapisi- we always reffered it as ´6 kadin´.
And of course the amazing ´Cagdas Turku´. Not very many Turks would even know them. But Rami Kislasi and ´kenar mahallede bir pazar gunu´ were as if they were written for people like me. 
-Years later. I managed to meet their singer Tolga Candar and amazingly, that night he sung for us until the morning. It was like a dream coming through. I told him so.
Thanks for the translation.
